مقدمه
جامعه‌ی پویا و پرتلاش امروزی یك لحظه درنگ نمی كند تا بتواند به فنون جدید و قدرت والای علمی دست پیدا كند . در چنین عصری كه عصر شكوفایی و بهره جستن از نبوغ بزرگان علمی، پژوهندگان ،مخترعین ، مبتكرین، صنعتگران و... است برای اداره سازمان‌های اجتماعی ـ فرهنگی ـ اقتصادی و آموزش جامعه به فكر و ذهن افراد خلاق نیاز است ، تا بتوان همگام و همپای پیشرفت جامعه به پرورش افراد خلاق اقدام نمود.
بسیاری بر این عقیده‌اند كه خلاقیت امری ذاتی است و فقط خداوند این ودیعه خود را به عده‌ای از انسانها بخشیده و قابل آموزش و آموختنی نیست . عده‌ای با این عقیده مخالفند و ابراز می دارند خداوند به همه انسانها یكسان نعمت بخشیده این افراد (خلاقان) از این نبوغ خدادادی خود ، بیشترین بهره را برده‌اند و نیز معتقدند كه خلاقیت صفت مشترك تمامی انسانها است كه با پرورش آن می توان آن را از حالت ركود درآورد و از حالت بالقوه به بالفعل تبدیل كرد و بالعكس می‌توان خلاقیت را با آموزش ناصحیح و غلط از ریشه خشكاند. تحقیقات ادعای گروه دوم را تصدیق كرده و خلاقیت را صفت مشترك تمام انسانها دانسته ، اما مقدار و نوع خلاقیت از فردی به فرد دیگر متفاوت می‌دانند و هر انسانی به نوعی از خلاقیت خود بهره می‌برد یكی زیاد یكی كم(پیرخایفی،1376). این تحقیقات نشان داده است كه رشد و پرورش خلاقیت از همان بدو تولد و دوران كودكی آغاز می‌شود و در دوران دبیرستان به مرحله شكوفائی خود نزدیك می‌شود. البته اگر این توانایی در انسان پرورش یابد تا پایان عمر به غنای والای علمی آن افزوده می‌شود.
پیرخایفی (1376) آموزش خلاقیت را امری حیاتی می‌داند كه باید در سطوح مختلف تحصیلی به صورت همگانی انجام گیرد و این آموزش همگانی متضمن انعطاف پذیری ذهن ، توانمندی شخصیت انسان (پرورش روحیه‌ی استقلال و اعتماد به نفس) و ایجاد زمینه و بسترهای مناسب اجتماعی فردی و خانوادگی است. جدای از آموزش همگانی و عمومی آموزش ویژه نیز از ضروریات است . با آموزش ویژه، فكر به طور خاص در یك زمینه ، مهارت مطلوب و مناسب را كسب می‌كندو به اصطلاح اهل علم تخصص می‌یابد. تفاوت اساسی موجود میان آموزش همگانی و آموزش ویژه این است كه در آموزش همگانی فرد یاد می‌گیرد كه چگونه در خدمت خود باشد و قابلیت‌های خود را بشناسد و به استعدادهایش در زمینه‌های مختلف پی ببرد، امّا در پرورش ویژه فرد علاوه بر شناخت قابلیت‌های خود به خدمات اجتماعی نیز توجه می‌كند و یاد می‌گیرد كه چگونه در خدمت جامعه باشد و خود را وقف اجتماع نماید . فرد به صرف داشتن اندیشه‌های خلاق به ما تضمین نمی‌دهد كه حتماً این اندیشه را در هر سطحی از خلاقیت كه می‌خواهد باشد می‌تواند به مرحله بازدهی و تولید برساند قطعاً در این راه عوامل شخصیتی بسیاری وجود دارند كه مانع از به نتیجه رسیدن اندیشه خلاق افراد می‌شوند. عواملی چون ـ اعتماد به نفس پایین ـ نبود اراده و پشتكار ـ اضطراب ـ تشویش خاطر ـ دل نگرانی ـ وسواس ـ خود كم بینی ـ حساس نبودن نسبت به پدیده‌ها ـ تمایل به همرنگی و یكنواختی فكر از عواملی به شمار می‌‌روند كه راه را بر اندیشه خلاق می‌بندد . از این رو تدارك دیدن زمینه‌ای كه باعث برطرف ساختن عوامل شخصیتی ذكر شده می‌شود ، مهمترین قدم برای رشد اندیشه به شمار می‌رود. در این میان تأكید ویژه بر نقش خانواده و در مرحله‌ی دوم مدرسه است .
ادیسون (به نقل از میرزا آقایی ، 1382) اظهار می‌دارد كه : تمام پیشرفتهای عالم گیرش من جمله اختراع برق را مدیون تفكر منظم و یادداشت برداری دقیق است . این گفته ادیسون نقش نوشتن را واضح و روشن بیان می‌كند.
| فصل اول : كلیات | |
| 1ـ1 | مقدمه | 2 |
| 1ـ2 | بیان مسئله | 6 |
| 1ـ3 | اهمیت و ضرورت پژوهش | 9 |
| 1ـ4 | اهداف پژوهش | 10 |
| 1ـ5 | فرضیه‌های پژوهش | 11 |
| 1ـ6 | تعاریف عملیاتی متغیرها | 12 |
| | 1ـ6 ـ1 | نوع متغیرهای تحقیق | 12 |
| | 1ـ6 ـ2 | مراحل اندازه‌گیری متغیرها | 13 |
| | 1ـ6 ـ 3 | تعریف متغیرها | 13 |
| فصل دوم : ادبیات پژوهش | |
| 2ـ1 | خلاقیت چیست ؟ | 17 |
| 2ـ2 | تعریف خلاقیت | 20 |
| 2ـ3 | روند شكل گیری خلاقیت | 21 |
| 2ـ4 | خصوصیات افراد خلاق | 22 |
| 2ـ5 | راه‌های پرورش خلاقیت | 25 |
| 2ـ6 | موانع خلاقیت | 27 |
| 2ـ7 | انگیزه عاملی جهت تحقق خلاقیت نوشتاری | 30 |
| 2ـ8 | نقش آموزش در پرورش نوشتن خلاق | 33 |
| 2ـ9 | محیط خانواده و تأثیر آن بر خلاقیت | 36 |
| 2ـ10 | نقش تكرار و تمرین نوشتن بر نوشتن خلاق | 37 |
| 2ـ11 | تأثیر مطالعه بر نوشتن خلاق | 39 |
| 2ـ12 | نقش قصه‌گویی در پرورش نوشتن خلاق | 41 |
| 2ـ13 | تشویق عاملی كارساز در پرورش نوشتن خلاق | 44 |
| 2ـ14 | نقش كودكستان و مراكز پیش دبستانی در بروز خلاقیت | 46 |
| 2ـ15 | نقش بازی‌های كودكانه در پرورش خلاقیت | 47 |
| 2ـ16 | تأثیر اوقات فراغت بر نوشتن خلاق | 49 |
| 2ـ17 | مروری بر تحقیقات انجام شده | 51 |
| فصل سوم : روش پژوهش | |
| 3ـ1 | نوع تحقیق | 71 |
| 3ـ2 | جامعه آماری و ویژگی‌های آن | 71 |
| 3ـ3 | روش نمونه‌گیری و حجم نمونه | 71 |
| 3ـ4 | ابزار گردآوری داده‌ها | 72 |
| 3ـ5 | پایایی و روایی پرسشنامه‌ها | 72 |
| | 3ـ5ـ1 | پایایی و روایی آزمون خلاقیت | 72 |
| | 3ـ5ـ2 | پایایی و روایی آزمون انگیزه پیشرفت | 75 |
| | 3ـ5ـ3 | پایایی و روایی پرسشنامه محقق ساخته | 75 |
| 3 ـ 6 | شیوه نمره‌گذاری آزمون‌ها | 76 |
| | 3-6-1 | نمره‌گذاری آزمون خلاقیت | 76 |
| | 2-6-2 | نمره‌گذاری آزمون انگیزه پیشرفت | 76 |
| 3ـ7 | روش تجزیه و تحلیل داده‌ها | 76 |
| فصل چهارم : یافته‌های تحقیق | |
| 4ـ1 | یافته‌های توصیفی | 78 |
| 4ـ2 | یافته‌های مربوط به فرضیه‌های تحقیق (آمار استنباطی) | 91 |
| فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری | |
| 5ـ1 | بحث و نتیجه‌گیری | 98 |
| 5ـ2 | پیشنهاد نظری و علمی پژوهش | 102 |
| 5ـ3 | محدودیت‌های پژوهش | 105 |
| منابع و مأخذ | |
| | منابع و مأخذ
| 107 |
| پیوست‌ها | |
| | پرسشنامه شماره (1) پرسشنامه محقق ساخته | 116 |
| | پرسشنامه شماره (2) آزمون انگیزه پیشرفت (ACMT) | 119 |
| | پرسشنامه شماره (3) آزمون خلاقیت جمال عابدی | 125 |
| جدول شماره 3 ـ1 | دامنه نمره خلاقیت
| 76 |
| جدول شماره 3 ـ2 | دامنه نمره انگیزه پیشرفت
| 76 |
| جدول شماره 4 ـ 1 | توزیع فراوانی میزان خلاقیت آزمودنی‌ها | 78 |
| جدول شماره 4 ـ2 | توزیع فراوانی میزان خلاقیت آزمودنی‌های خلاق | 80 |
| جدول شماره 4 ـ3 | توزیع فراوانی میزان خلاقیت آزمودنی های عادی | 80 |
| جدول شماره 4 ـ4 | توزیع فراوانی میزان انگیزه پیشرفت آزمودنی های پسر به تفکیک خلاق و عادی | 81 |
| جدول شماره 4 ـ5 | توزیع فراوانی میزان انگیزه پیشرفت آزمودنی‌های دختر به تفکیک خلاق و عادی | 82 |
| جدول شماره 4 ـ6 | توزیع فراوانی میزان علاقه‌مندی آزمودنی‌های به امور فرهنگی هنری | 84 |
| جدول شماره 4 ـ7 | توزیع فراوانی به خاطر آوردن دوران کودکی | 84 |
| جدول شماره 4 ـ8 | توزیع فراوانی تداعی دوران کودکانه توسط بازی‌های کودکانه | 85 |
| جدول شماره 4 ـ9 | توزیع فراوانی علاقه‌مندی پاسخگویان به بازی‌ها | 86 |
| جدول شماره 4 ـ10 | توزیع فراوانی انجام دادن کارهای فرهنگی ـ هنری | 86 |
| جدول شماره 4 ـ11 | توزیع فراوانی وضعیت تحصیلات اولیه آزمودنی ها | 87 |
| جدول شماره 4 ـ12 | میزان علاقه‌مندی دانش‌آموزان به مطالعه کتاب و روزنامه | 87 |
| جدول شماره 4 ـ13 | توزیع فراوانی میزان گذران اوقات فراغت آزمودنی ها | 88 |
| جدول شماره 4 ـ14 | میزان علاقه‌مندی به شنیدن قصه و داستان | 88 |
| جدول شماره 4 ـ15 | میزان خستگی نسبت به نوشتن دفتر خاطرات، یادداشت یا هر گونه تمرین نوشتاری | 89 |
| جدول شماره 4 ـ16 | میزان تشویق پاسخگویان به انجام مهارت نوشتن | 90 |
| جدول شماره 4 ـ17 | توزیع فراوانی شرکت در دوره‌های آموزش ویژه | 90 |
| جدول شماره 4 ـ18 | خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت انگیزه پیشرفت در دانش آموزان خلاق و عادی | 91 |
| جدول شماره 4 ـ19 | خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت خلاقیت در دانش آموزان خلاق و عادی | 91 |
| جدول شماره 4 ـ20 | خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت تکرار و تمرین نوشتن در دانش آموزان خلاق و عادی | 92 |
| جدول شماره 4 ـ21 | خلاصه نتایج آزمون t انجام شده برای بررسی تفاوت مطالعه کتب غیر درسی در دانش آموزان خلاق و عادی . | 93 |