فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
مقدمه. 2
الف- بیان مسئله. 4
ب- سؤالات تحقیق.. 6
ج- سوابق تحقیق.. 7
ه - اهداف تحقیق.. 8
و- روش تحقیق.. 9
ژ- ساماندهی تحقیق.. 9
فصل اول: کلیات (تعاریف و مفاهیم و تاریخچه)
1-1- تعاریف... 11
1-1-1- خسارت... 11
1-1-2- تأخیر. 11
1-1-3- تأدیه. 11
1-1-4- تأخیر تأدیه. 12
1-1-5- خسارت تأخیر تأدیه. 12
1-1-6- ربا 12
1-1-7- سود. 13
1-2- سیر تاریخی خسارت تأخیر تأدیه. 13
1-2-1- خسارت تأخیر تأدیة قبل از انقلاب اسلامی.. 14
1-2-2- خسارت تأخیر تأدیه از بدو پیروزی انقلاب تا شروع بانکداری اسلامی.. 14
1-3- جریمه تاخیر در قوانین ایران. 15
1-4- علل تأخیر پرداخت بدهی.. 17
1-4-1- اعسار و ناتوانی.. 17
1-4-2- تغییر شرایط اقتصادی.. 18
1-4-3- تخلف و نقض تعهد. 19
1-5- آثار اجتماعی و اقتصادی تأخیر پرداخت دیون. 19
1-5-1- اختلال در برنامه‌های اقتصادی بانکها و مؤسسات مالی.. 19
1-5-2- خسارت اقتصادی طلبکاران. 19
1-5-2-1- خسارت ناشی از ورشکستگی مؤسسات... 20
1-5-2-2- خسارت ناشی از هزینه‌های قضایی.. 20
1-5-2-3- خسارت ناشی از کاهش ارزش پول. 20
1-5-2-4- خسارت ناشی از عدم نفع. 20
1-5-3- گسترش تخلفات مالی و سلب اعتماد عمومی.. 21
1-5-4- سنگین شدن وثیقه‌ها و ضمانتها 21
1-5-5- افزایش نرخ سود تسهیلات بانکی.. 22
1-5-6- از دست دادن مشتریان ممتاز. 22
فصل دوم: خسارت تأخیر تأدیه در فقه
2-1- خسارت تأخیر تأدیه از نگاه فقهی.. 24
2-1-1- مشروعیت جریمه دیرکرد. 24
2-1-2- عدم مشروعیت جریمه دیرکرد. 29
2-2- نظریات و ادله فقهی برگرفتن مبلغی مازاد بر اصل بدهی.. 31
2-2-1- نظریات فقهی.. 31
2-2-2- ادلّه فقهی.. 32
2-2-2-1- شرط در ضمن عقد اصلی.. 32
2-2-2-2- شرط در ضمن عقد خارج لازم. 34
2-2-2-3- ضمان کاهش ارزش پول. 34
2-2-2-4- ضمان خسارت عدم‌النفع. 36
2-3- مستندات فقهی قوانین مصوب جدید. 37
2-3-1- میزان انطباق شرط جریمه تأخیر با آرای فقهی مراجع تقلید. 38
2-3-2-تبیین مستند فقهی قوانین مصوب... 39
2-3-2-1- جواز اشتراط جریمة تأخیر ضمن عقد. 39
2-3-2-2- احتمال صدق ربای قرضی و معاملی.. 39
2-3-2-3- احتمال صدق تمدید مهلت در مقابل افزایش بدهی.. 42
2-3-2-4- شرط جریمه تأخیر، حیله‌ای برای دریافت ربا 42
2-4- قانون نحوه وصول مطالبات بانکها 44
2-5- جواز دریافت خسارت تأخیر تأدیه برای دارندگان چک به اندازه نرخ تورم. 44
2-6- جواز دریافت خسارت تأخیر تأدیه به اندازه نرخ تورم. 45
2-6-1- تبیین مستند فقهی ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی و مادة4 قانون چک... 47
2-6-2- دلایل فقهی استدلال نظریه سررسید. 48
2-6-2-1- لزوم جبران ضرر طلبکار. 48
2-6-2-2- لزوم تدارک اتلاف مالیت... 49
2-7- جواز دریافت بهره و خسارت تأخیر تأدیه از اشخاص و مؤسسات خارجی غیرمسلمان 50
فصل سوم: خسارت تأخیر تأدیه در حقوق موضوعه ایران
3-1- قوانین مربوط به خسارت تاخیر تادیه. 52
3-2- خسارت تأخیر تأدیه در مقررات قبل از انقلاب... 53
3-3- خسارت تأخیر تأدیه در سال‌های پس از انقلاب... 57
3-3-1- مصوبات و نظرات شورای نگهبان در این دوره 60
3-4-نقد و بررسی نظریات شورای نگهبان و شورای تشخیص مصلحت نظام. 62
3-4-1- بررسی نظریات شورای نگهبان. 62
3-4-2- برسی مصوبه و استفساریه شورای تشخیص مصلحت نظام. 66
3-5- قانون آیین دادرسی مدنی جدید سال 1379. 67
3-5-1-نقد و بررسی مواد قانونی جدید. 68
3-5-1-1- نقد و بررسی ماده 522 آیین دادرسی مدنی.. 68
3-5-1-3- تمکن داین و امتناع وی از پرداخت... 70
3-6- نقد و بررسی ماده 515 آیین دادرسی مطالبه خسارت تاخیر تادیه. 71
3-7- رویکرد محاکم به خسارات تاخیر تادیه. 73
3-8- مبدا محاسبه‌ی خسارت تاخیر تادیه. 75
3-8-1- توافق و تراضی در خصوص خسارت تاٌخیر تاٌدیه. 76
3-8-2- عدم توافق قبلی طرفین در مبداٌ خسارت تاٌخیر تاٌدیه. 77
3-8-2-1- نظریه سررسید. 77
3-8-2-2- نظریه مطالبه. 80
3-9- معیارهای راهکار مطلوب برای حل مشکل تأخیر تأدیه. 81
3-9-1- جواز شرعی.. 81
3-9-2- تفکیک بین عوامل تأخیر. 81
3-9-3- ایجاد انگیزه 81
3-9-4- جبران خسارت... 82
3-9-5- کارایی.. 82
3-10- راه حل بانکداری متعارف برای حل مشکل تأخیر تأدیه. 82
3-10-1- اجرای وثیقه‌ها و ضمانت... 83
3-10-1-1- افزایش هزینه‌های وصول مطالبات... 83
3-10-1-2- کاهش تسهیلات مالی و ایجاد شکاف طبقاتی.. 84
3-10-1-3- عدم جبران خسارات طلبکار. 84
3-10-1-4- عدم تفکیک بین عوامل تأخیر. 84
3-10-2- اشتراط جریمة تأخیر تأدیه به صورت شرط ضمن عقد. 84
3-10-3- اشتراط خسارت تأخیر تأدیه. 86
3-10-4- تعزیر مالی متخلف... 88
3-10-4-1- مجازات مالی متخلف به نفع بیت‌المال. 89
3-10-4-2- تشکیل صندوق خیریه. 89
3-10-4-3- تشکیل صندوق حمایت از طلبکاران. 89
3-10-4-4- تفویض امر قضایی به بانکها 90
3-10-4-5- الزام متخلف به قرض بدون بهره به میزان تخلف (مقابلة به مثل) 91
نتیجه. 92
پیشنهادات... 96
چکیده انگلیسی.. 103