کتاب مجموعه زبان و ادبیات فارسی صرف و نحو عربی
توضیحات محصول
بخش اول: صرف
تقسیم کلمه
کلمه در زبان عربی به سه دسته تقسیم می شود: اسم، فعل، حرف
اسم کلمه ای است که دارای معناست و بر زمان دلالت نمی کند.
فعل کلمه ای است که علاوه بر معنا، در بردارندهی زمان نیز هست.
و حرف کلمه ای است که به خودی خود معنا ن هدارد بلک معنای آن وابسته به جمله است مانند:
من، فی، علَی، لـ و ....
الف) اسم:
نشانه های اسم عبارتند از:
-1 ال: مانند الرجل، الکتاب
-2 تنوین: مانند رأیت کتاباً
-3 مضاف واقع شدن: مانند هذا کتابی
-4 قبول کردن حرف ندا: مانند یا زید
-5 مسندالیه واقع شدن: مانند جاء علی
ب) فعل:
نشانه های فعل از این قرارند:
-1 پذیرش ضمایر متحرك فاعلی (ت، تُما، تُم، ...) رأیت، ضَرَبت
-2 آمدن لا« » ی نهی و نفی بر سر آن: لا تضرب الرجل، لا نأکل الطعام
-3 لم و لما: لم اکتُبِ الدرس، لما اره
: -4 قد، س، سوف
- قد اگر بر سر ماضی بیاید معنای تأکید و تحقیق دارد و اگر بر سر مضارع بیاید به معنای تقلیل است.
مثال: قد زرتُه (قطعاً او را دیده ام) قد یأتی أبوك (ممکن است پدرت بازگردد)
-5 ن«نون وقایه: این » ای«بین فعل و » لمتک م می آید. مانند یضرِبنی
-6 ن« » لتأکید ثقی فه و خفی ه: واالله لأضْرِبنَّک (ثقیله)
واالله لَیرْجِعنْ زید (خفیفه)
تقسیم فعل به مجرد و مزید:
اگر فعل در اصل دارای سه حرف باشد مجرد است. مانند ضَرَب (ض. ر. ب)، یأکُلُ (أ. ك. ل)
اما اگر اصل فعل یا مصدر آن بیش از سه حرف باشد مزید است. ی ِّکَرم (کَرَّم، تکریم)
فعل مزید دارای 8 باب مشهور است که عبارتند از:
باب ثلاثی مزید ماضی مضارع مصدر امر
-1 إفعال: أکْرَم یکْرِم إکْرام أکرِم
-2 تفعیل: حدثَ یحدثُ تحدیث حدث
نکته: گاه مصدر این باب بر وزن تَفْع هلَ . می آید علاوه بر این گاه ممکن است مصدر آن بر وزن فعال باشد.مانند: کذّاب
جرَّب یجرِّب تَجرِبۀً جرِّب
-3 مفاعله(فعال): جاهد یجاهد مجاهدةً (جهاداً) جاهد
نکته: این باب دو مصدر دارد و معمولاً دلالت بر مشارکت می کند.
نکته: همانطور که گفتیم فاعل دو مصدر مفاعله وفعال دارد اما در صورتی که حرف اول فعـل «یـا» باشـد بـر وزن فعـال
. نمیآید
الّیل: شب بسیار تاریک شد.
فعل رباعی مجرد:
تقسیم فعل به صحیح و معتل:
الف) فعل صحیح:
آن است که هیچ کدام از حروف آن جزء حروف علّه (ا - و - ی) نباشد که خود شامل سه قسم می شود:
-1 فعل صحیح سالم: به فعلی گفته می شود که نه در سه حرف اصلی خود مضاعف باشد و نه دارای حرف علّه یـا همـزه
باشد. مانند: جعلَ، کَتَب
-2 فعل مهموز: و آن است که یکی از سه حرف اصلی آن همزه باشد: أکَلَ، سألَ، برَأَ
نکته: فعل أکْرَم مهموز نیست زیرا سه حرف اصلی آن «کَرُم» است.
-3 فعل مضاعف: هرگاه دو حرف اصلی یک فعل عیناً تکرار شده باشد به آن فعل مضاعف گفته می شود:
مانند: شد، رمد، زلْزَل، وسوس
ب) فعل معتل:
فعل معتل آن است که یکی از سه حرف اصلی آن جزء حروف علّه باشد که خود شامل موارد ذیل می شود:
-1 معتل مثال:
و آن زمانی است که حرف اول فعل علّه باشد: وعد، یسرَ«12» زبان و ادبیات فارسی
: -2 معتل أجوف
فعلی است که حرف دوم آن علّه باشد: قالَ، باع، إستَجاب (اصل آن جواب = جاب است)
: -3 معتل ناقص
که سومین حرف آن علّه است: خَشی، دعا، سرُو
-4 ففعل ل یف:
و آن فعلی است که دو حرف از حروف آن علّه باشد . اگر حرف اول و سوم فعل علّه باشد لفیف مفروق است.
(وقی: حفظ کرد، وعی: درك کرد) و اگر حرف دوم و سوم فعل علّه باشد، لفیف مقرون نامیده می شود. ماننـد: طَـوی: در
هم پیچید. شَوی:کباب کرد.
نکته: گاه هم ممکن است که فعل هم معتل و هم مضاعف باشد. مانند: ود (دوست داشت ).
گاهی نیز فعل ممکن است هم مهموز وهم مضاعف باشد. مانند: أم (قصد کرد)
گاهی نیز فعل ممکن است هم مهموز وهم معتل باشد. مانند: ساء (بد کرد)
تقسیم فعل به لازم و متعدی:
فعل لازم نیازی به مفعول ندارد، در حالیکه متعدی نیازمند مفعول است.
نکته: برخی از افعال دو مفعولی هستند که خود به دو بخش تقسیم می شوند: