پولشویی[1] پدیده نوپیدا و جدیدی است که به تازگی از حقوق بین الملل وارد حقوق داخلی شده است. و عملاً پولشویی از دهه 1980م و اساساً در مورد قاچاق مواد مخدر جلب توجه نموده است. بعضی آورده اند، که اصطلاح پولشویی، ریشه در مالکیت مافیا در ایالات متحده آمریكا دارد.(میرمحمد صادقی،1377 :333)
پولشویی معمولاً دارای سه مرحله می باشد. مرحله استقرار یا مکان یابی، مرحله تبدیل یا لایه سازی و مرحله ادغام یا یکپارچه سازی. در مرحله استقرار وجوه حاصله، وارد سیستم مالی[2] می شود و یا به خارج از کشور انتقال می یابد تا در دسترس نباشد و امکان کشف از بین برود و سپس در فرصت های بعدی، آن ها را به اموال دیگری مثل چک های مسافرتی، حوالجات و غیره تبدیل کنند. (سلیمی،1382: 76)
این مرحله از دیدگاه پولشویان خطرناک ترین مرحله است؛زیرا امکان کشف و ردیابی در این مرحله بسیار زیاد است.(بوریکان، 1376: 325)
به مرحله لایه سازی، مرحله "جذب[3]" هم گفته می شود. در این مرحله، سعی می شود با ایجاد معاملات بانکی مختلف یا نقل و انتقالات مالی، هویت واقعی و اصلی اموال، پنهان و مخفی شود. آخرین مرحله ی فرآیند پولشویی، "ادغام یا یکپارچه سازی[4]" است. در این مرحله درآمد و عواید غیرقانونی در سیستم مالی مشروع، ادغام می شود و ظاهری همچون دیگر اموال مشروع به خود می گیرد. به عبارت دیگر، این مرحله مشتمل بر دادن جلوه ای مشروع و قانونی به ثروت و پول های با منشأ نامشروع می باشد. پدیده پولشویی آثار زیانبار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی قابل توجهی برای جوامع به همراه دارد که از آن جمله می توان به اخلال و بی ثباتی در اقتصاد، تضعیف بخش خصوصی، کاهش درآمد دولت، ایجاد موانع برای خصوصی سازی، کاهش کنترل دولت بر سیاست اقتصادی، پدیده ای برای انجام جرائم مهم و عمده دیگر، دارای خطرات و هزینه های اجتماعی از جمله تدوین و اجرای قانون، هزینه های مراقبت های بهداشتی و درمان (معالجه معتادان)، تاثیر بر سلامت اخلاقی جامعه، انتقال قدرت اقتصادی از دولت و مردم به پولشویان، رخنه كردن پولشویان در ساختار حكومتی و باعث ایجاد قدرت برای پولشویان در كشور اشاره کرد.( باقر زاده، 1382: 238- 237)
پدیده پولشویی در حقوق داخلی به موجب "قانون مبارزه با پولشویی " در بهمن ماه 1386 به عنوان جرم قلمداد شد و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. مقاله حاضر ضمن بیان تعاریف پولشویی از دیدگاه حقوق دانان و محققان و در اسناد بین المللی ، ابتدا به ذكر برخی مبانی فقهی جرم انگاری پولشویی می پردازد و سپس اثرات مخرب آن بر اقتصاد را توضیح خواهد داد.
[1] - Money Laundering
[2] - Financial system
[3] - Absorption
[4] - Integration